Kleurhistorisch onderzoek en advies
Restauratie van een monument houdt veelal ook in de restauratie en reconstructie van historisch schilderwerk.
Om hierin weloverwogen keuzes te kunnen maken is een kleurhistorisch onderzoek een belangrijk hulpmiddel. Door dit onderzoek kan de geschilderde geschiedenis worden gelezen, en wordt deze goed gedocumenteerd. Het is de moeite waard om ook in de archieven te duiken. Oude bestekken of interieurfoto’s kunnen bijvoorbeeld van groot nut zijn.
In de de publicatie over kleurhistorisch onderzoek van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed staat helder omschreven hoe dit onderzoek uitgevoerd wordt. Wij werken volgens deze uitvoeringsrichtlijn (URL) die door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en de Stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg (ERM) zijn opgesteld.
Oude afwerklagen
Het onderzoek wordt ter plaatse uitgevoerd, en gebeurt op plaatsen waarvan we verwachten dat ze een zo compleet mogelijk verfpakket bevatten. Soms is aanvullend laboratoriumonderzoek nodig. Het blootleggen van de verflagen geeft informatie over kleurstellingen uit verschillende periodes, over de aanwezigheid van decoratieve afwerklagen, over de structuur van verflagen, en over de samenstelling of ouderdom daarvan.
Kleurtrap
Een kleurtrap wordt gezet met een scalpelmesje, waarmee laagje voor laagje alle afwerklagen worden blootgelegd, totdat de ondergrond bereikt wordt. De tevoorschijn gekomen verflaagjes of ‘traptreden’ worden genummerd. Waar een kleurvlakje te klein is om te kunnen beoordelen, bijvoorbeeld omdat een hout- of marmerimitatie wordt vermoed, wordt naast de kleurtrap een groter kleurvenster blootgelegd van de betreffende laag. De kleurtrap legt systematisch alle sporen van bewerkingen die ooit hebben plaatsgevonden bloot. Dit noemt men een stratigrafisch kleuronderzoek. Vaak vormt dit onderdeel van een grotere studie in één bepaalde ruimte, of ter vergelijking van verschillende onderdelen van een gebouw. Een dergelijke studie wordt een topografisch onderzoek genoemd.
Het vervolg
Een kleurhistorisch onderzoek wordt zorgvuldig gedocumenteerd, mede met het oog op toekomstige restauraties. Wat er uiteindelijk met het onderzoek gebeurt is een kwestie van goede afstemming tussen diverse betrokken partijen. De eigenaar of gebruiker van het betreffende gebouw kan samen met partijen als de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE), een restauratiearchitect, een aannemer, een restaurator of een schilder besluiten om te conserveren, restaureren of reconstrueren.
